Żylaki kończyn dolnych, są powszechnym schorzeniem, które dotyka miliony ludzi na całym świecie. Szacuje się, że dotyczy nawet co piątego mężczyzny i co trzeciej kobiety! Stanowią nie tylko problem estetyczny, ale również pociągają za sobą konsekwencje zdrowotne. Nierzadko również wpływają negatywnie na komfort psychiczny chorego. Jak objawiają się żylaki na nogach? Jakie są najczęstsze przyczyny ich powstawania i możliwe metody leczenia?
Czym są żylaki kończyn dolnych?
Żylakami określa się wydłużenie i poszerzenie żyły, w wyniku którego uzyskuje ona kręty przebieg. Tendencję do tworzenia żylaków mają głównie żyły na nogach. Wyróżnia się trzy główne typy żylaków:
- Teleangiektazje (pajączki naczyniowe) są poszerzonymi żyłkami położonymi płytko w skórze. Mają głównie znaczenie kosmetyczne i rzadko wywołują dolegliwości bólowe.
- Żylaki siatkowate to siatka krętych żyłek znajdujących się pod skórą, najczęściej w dole podkolanowym lub na bocznej powierzchni łydki/ uda. Nie są bolesne i rzadko powodują obrzęk.
- Żylaki głównych pni żylnych. Widoczne są najczęściej na przyśrodkowej powierzchni kończyny (tzw. żylaki żyły odpiszczelowej) lub na tylnej powierzchni łydki (tzw. żylaki żyły odstrzałkowej). Zwykle dają dolegliwości w postaci objawów tzw. przewlekłej niewydolności żylnej.
Jakie objawy dają żylaki kończyn dolnych?
Żylakom kończyn dolnych często towarzyszy nasilające się pod koniec dnia uczucie ciężkości i bóle nóg oraz obrzęki. Może również wystąpić swędzenie skóry oraz silne kurcze mięśniowe pojawiające się głównie w nocy. U kobiet dolegliwości mogą nasilać się podczas miesiączki.
W mało zaawansowanych postaciach- żylaki nie powodują żadnych objawów poza defektem kosmetycznym. Natomiast zaawansowane żylaki zwiększają skłonność do pojawiania się zapalenia żył powierzchownych. Objawia się ono silnym bólem, twardymi, wyczuwalnymi pod skórą zgrubieniami i pasmowatym zaczerwienieniem skóry w miejscu przebiegu zmienionej zapalnie żyły. Leczenie zapalenia żylaków zwykle polega na podawaniu przez okres ok. 4- 6 tygodni leku zmniejszającego krzepnięcie oraz doustnie i miejscowo stosowania leków przeciwzapalnych.
Zapalenia żył powierzchownych nie należy mylić z tzw. zakrzepicą żylną. Jest to schorzenie znacznie poważniejsze i wymaga szybkiego leczenia, gdyż może grozić zatorem płucnym.
Przyczyny powstawania żylaków kończyn dolnych
Istnieje kilka teorii tłumaczących powstawanie żylaków. Jednak większość badaczy jest zgodna, że główna przyczyna tkwi w genetycznie uwarunkowanych nieprawidłowościach zastawek żylnych lub zaburzeniach ściany żył.
Nieprawidłowości zastawek mogą powodować, że krew, zamiast przepływać z układu powierzchownego do głębokiego i w kierunku serca, przedostaje się wstecznie do układu powierzchownego. Powoduje to jego nadmierne rozciąganie i przeciążenie. W konsekwencji prowadzi to do poszerzenia i wydłużenia żył oraz powstawania żylaków.
Oprócz czynników genetycznych istnieje wiele czynników środowiskowych mogących przyspieszać powstawanie żylaków. Należą do nich:
- ciąża, w której dochodzi do zwiększenia objętości krwi, ucisku na żyły przez powiększoną macicę oraz wpływu hormonów na ścianę żył;
- długotrwałe stanie (związane np. z pracą zawodową);
- długotrwała praca w wysokiej temperaturze;
- nadwaga i otyłość;
- dźwiganie ciężarów;
- przebyte urazy i operacje nogi;
- wiek – częstość występowania żylaków rośnie z wiekiem.
Nieinwazyjne leczenie żylaków kończyn dolnych
Metody leczenia żylaków dobierane są indywidualnie. Wiele zależy od przyczyny ich występowania czy stadium rozwoju. We wczesnych stadiach możliwa jest skuteczna, nieinwazyjna terapia żylaków polegająca na farmakoterapii oraz działaniach profilaktycznych. W zapobieganiu postępowi choroby i łagodzeniu objawów bardzo istotną rolę pełni przede wszystkim systematyczne noszenie odpowiednio dobranych podkolanówek lub pończoch uciskowych. Warto wiedzieć, że u osób z jednoczesną miażdżycą i niedokrwieniem kończyn materiały te stosuje się z dużą ostrożnością!
Nie należy również zapominać o systematycznym stosowaniu zaleceń profilaktycznych, szczególnie o odpoczynku z uniesionymi nogami, unikaniu długiego stania i nagrzewania nóg. Warto też zadbać o to, by w nocy nogi były uniesione kilka centymetrów wyżej niż reszta ciała. Dobrym sposobem jest podłożenie na stałe niewielkich podkładek pod nogi łóżka.
Leczenie zabiegowe żylaków kończyn dolnych
O metodzie leczenia zabiegowego za każdym razem decyduje chirurg, który będzie wykonywał zabieg po uprzedniej analizie badania USG, stwierdzeniu które żyły i zastawki są niewydolne oraz po ocenie ogólnego stanu zdrowia. Najczęściej stosowane leczenie zabiegowe to:
- Skleroterapia polega na wstrzyknięciu związku chemicznego do światła żyły, co poprzez wywołanie kontrolowanego odczynu ze strony ściany naczynia powoduje jej zarośnięcie.
- Laserowe usuwanie pajączków jest coraz popularniejsze i często wykonywane również w gabinetach dermatologicznych. Zwykle konieczne jest wykonanie wielu zabiegów i są one dość kosztowne. Po zabiegu również nie ma gwarancji, że nowe zmiany nie powstaną w innych miejscach.
Metody te stosowane są głównie do usuwania niewielkich żylaków i pajączków naczyniowych lub uzupełniająco po usunięciu dużych pni żylnych.
Leczenie operacyjne żylaków kończyn dolnych
Leczenie operacyjne wykonuje się głównie u osób, u których pojawiają się powikłania (stany zapalne żylaków, skóry, przebarwienia, niegojące się owrzodzenie) lub silne dolegliwości bólowe uniemożliwiające choremu codzienne funkcjonowanie, lub wykonywanie pracy. Wskazanie do operacji niewielkich, niepowikłanych i niedających dolegliwości żylaków jest względne i wykonywane jest głównie z przyczyn kosmetycznych.
Leczenie operacyjne polega na usunięciu żyły, dzięki różnorodnym metodom zabiegowym.
